บันทึกครั้งที่ 3
23 สิงหาคม พ.ศ 2559

บรรยากาศในห้องเรียน

วันนี้อาจารย์มอบหมายงานให้นักศึกษาสรุป เรื่อง รูปแบบการเรียนรู้เด็กปฐมวัย

เด็กอายุ 3 ปี 
พัฒนาการด้านร่างกาย

• กระโดดขึ้นลงอยู่กับที่ได้
• รับลูกบอลด้วยมือและลำตัว
• เดินขึ้นบันไดสลับเท้าได้
• เขียนรูปวงกลมตามแบบได้
• ใช้กรรไกรมือเดียวได้

พัฒนาการด้านอารมณ์และจิตใจ

• แสดงอารมณ์ตามความรู้สึก
• ชอบจะทำให้ผู้ใหญ่พอใจและรับคำชม
• กลัวการพลัดพรากจากผู้เลี้ยงดูใกล้ชิดน้อยลง

พัฒนาการด้านสังคม

• รับประทานอาหารได้ด้วยตนเอง
• ชอบเล่นเเบบคู่ขนาน
• เล่นสมมติได้
• รู้จักการรอคอย

พัฒนาการด้านสติปัญญา

• สำรวจสิ่งต่างๆที่เหมือนกันและต่างกันได้
• บอกชื่อของตนเองได้
• ขอความช่วยเหลือเมื่อมีปัญหา
• สนทนาโต้ตอบเล่าเรื่องประโยคสั้นๆได้
• สนใจนิทานและเรื่องราวต่างๆ
• ร้องเพลง ท่องคำกลอน คำคล้องจองง่ายๆและแสดงเลียนเเบบท่าทางได้
• รู้จักใช้คำถาม อะไร
• สร้างผลงานตามความคิดของตนเองอย่างง่ายๆได้
• อยากรู้อยากเห็นทุกอย่างรอบตัว

เด็กอายุ 4 ปี
พัฒนาการด้านร่างกาย

• กระโดดขาเดียวอยู่กับที่ได้
• รับลูกบอลได้ด้วยมือทั้งสองข้าง
• เดินขึ้นลงบันไดสลับเท้าได้
• เขียนรูปสี่เหลี่ยมตามแบบได้
• ตัดกระดาษตามแนวเส้นตรงได้
• กระฉับกระเฉงไม่อยู่เฉย

พัฒนาการด้านอารมณ์และจิตใจ

• แสดงออกทางอารมณ์ได้เหมาะสมบางสถานการณ์
• เริ่มรู้จักชื่นชมความสามารถเเละผลงานตนเองและของผู้อื่น
• ชอบท้าทายผู้ใหญ่
• ต้องการให้มีคนฟังคนสนใจ

พัฒนาการด้านสังคม

• เล่นร่วมกับคนอื่นได้
• รอคอยตามลำดับก่อนหลัง
• แบ่งของให้คนอื่น
• เก็บของเล่นเข้าที่ได้

พัฒนาการด้านสติปัญญา

• จำแนกสิ่งต่างๆด้วยประสาทสัมผัสทั้ง 5 ได้
• บอกชื่อและนามสกุลของตนเองได้
• พยายามแก้ไขด้วยตนเองหลังจากได้รับคำชี้แนะ
• สนทนาโต้ตอบเล่าเรื่องเป็นประโยคต่อเนื่องได้
• สร้างผลงานตามความคิดของตนเองโดยมีรายละเอียดเพิ่มขึ้น
• รู้จักใช้คำถามว่าทำไม

เด็กอายุ 5 ปี

พัฒนาการด้านร่างกาย

• กระโดดขาเดียวไปข้างหน้าอย่างต่อเนื่องได้
• รับลูกบอลที่กระดอนขึ้นจากพื้นได้ด้วยมือทั้งสอง
• เดินขึ้นลงบันไดสลับเท้าได้อย่างคล่องแคล่ว
• เขียนรูปสามเหลี่ยมตามแบบได้
• ตัดกระดาษตามแนวเส้นโค้งที่กำหนด
• ใช้กล้ามเนื้อเล็กได้ดี
• ยืดตัว คล่องเเคล่ว

พัฒนาการด้านอารมณ์และจิตใจ

• แสดงอารมณ์ได้สอดคล้องกับสถานการณ์ได้เหมาะสม
• ชื่นชมความสามารถเเละผลงานตนเองและของผู้อื่น
• ยึดตนเองเป็นศูนย์กลางน้อยลง

พัฒนาการด้านสังคม

• ปฎิบัติกิจวัตรประจำวันได้ด้วยตนเอง
• เล่นและทำงานโดยมีจุดมุ่งหมายร่วมกับผู้อื่นได้
• พบผู้ใหญ่รู้จักไหว้ ทำความเคารพ
• รู้จักขอบคุณเมื่อรับของจากผู้ใหญ่
• รับผิดชอบงานที่ได้รับมอบหมาย

พัฒนาการด้านสติปัญญา

• บอกความแตกต่างของกลิ่น สี เสียง รส รูปร่าง จำแนกและจัดหมวดหมู่สิ่งของได้สิ่งต่างๆด้วยประสาทสัมผัสทั้ง 5 ได้
• บอกชื่อและนามสกุลและอายุของตนเองได้
• พยายามหาวิธีแก้ปัญหาด้วยตนเอง
• โต้ตอบเล่าเป็นเรื่องเป็นราวได้
• สร้างผลงานตามความคิดของตนเองโดยมีรายละเอียดเพิ่มขึ้นและแปลกใหม่
• รู้จักใช้คำถามว่าทำไม อย่างไร
• เริ่มเข้าใจสิ่งที่เป็นนามธรรม

ธรรมชาติของเด็ก 3-5 ปี

ทษฏีการเรียนรู้

การเรียนรู้ หมายถึงการเปลี่ยนพฤติกรรม ซึ่งเป็นผลเนื่องมาจากประสบการณ์ที่คนเรามีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อม หรือจากการฝึกหัดรวมทั้งการเปลี่ยนปริมาณความรู้ของผู้เรียน งานที่สำคัญของครูก็คือช่วยนักเรียนแต่ละคนให้เกิดการเรียนรู้ หรือมีความรู้และทักษะตามที่หลักสูตรได้วางไว้ ครูมีหน้าที่จัดประการณ์ในห้องเรียน เพื่อจะช่วยให้นักเรียนเปลี่ยนพฤติกรรมตามวัตถุประสงค์ของแต่ละบทเรียน นักจิตวิทยาได้พยายามทำการวิจัยเกี่ยวกับการเรียนรู้ของทั้งสัตว์และมนุษย์ และได้ค้นพบหลักการที่ใช้ประยุกต์ เพื่อการเรียนรู้ในโรงเรียนได้ ทฤษฎีของการเรียนรู้มีหลายทฤษฎีแต่จะขอนำมากล่าวเพียง 3 ทฤษฎี 

คือ 1. ทฤษฎีการเรียนรู้พฤติกรรมนิยม 2. ทฤษฎีการเรียนรู้พุทธิปัญญานิยม 3. ทฤษฎีการเรียนรทางสังคมเชิงพุทธิปัญญา 

ทฤษฎีการวางเงื่อนไขแบบคลาสสิคของพาฟลอฟ

 จุดเริ่มมาจากนักสรีระวิทยา ชาวรัสเซีย ชื่อ อิวาน พาฟลอฟ (Ivan Pavlov) ทำการทดลองให้สุนัขหลั่งน้ำลายเมื่อได้ยินเสียงกระดิ่ง โดยอินทรีย์ (สุนัข) เกิดการเชื่อมโยงสิ่งเร้า 2 สิ่ง คือ เสียงกระดิ่งกับผงเนื้อ จนเกิดการตอบสนองโดยน้ำลายไหล เมื่อได้ยินเสียงกระดิ่ง 

ก่อนวางเงื่อไข

ขณะวางเงื่อนไข

หลังวางเงื่อนไข

ทฤษฏีการเรียนรู้กลุ่มพฤติกรรมนิยม 

วัตสัน ได้นำเอาทฤษฎีของ Pavlov มาเป็นหลัก

สำคัญ ในการอธิบายเรื่องการเรียนรู้แนวความคิดของ Watson ก็คือ การวางเงื่อนไขแบบคลาสสิคทำให้เกิดการเรียนรู้กล่าวคือ การใช้สิ่งเร้าสองสิ่งมาคู่กันคือสิ่งเร้าที่วางเงื่อนไข (CS) กับสิ่งเร้าที่ไม่วางเงื่อนไข (UCR) แล้วทำให้เกิดการตอบสนองอย่างเดียวกัน 

 การทดลอง    

เริ่มโดยผู้วิจัยเคาะแผ่นเหล็ก ให้ดังขึ้นให้เสียงดังกล่าวเป็นสิ่งเร้าที่ไม่วางเงื่อนไข (UCS) ซึ่งจะก่อให้เกิดการตอบสนองที่ไม่ต้องวางเงื่อนไข (UCR) คือ ความกลัว Watsonได้ใช้หนูขาวเป็นสิ่งเร้าที่ต้องวางเงื่อนไข (CS) มาล่อหนูน้อยอัลเบิร์ต (Albert) อายุ 11 เดือน ชอบหนูขาวไม่แสดงความกลัว แต่ขณะที่หนูน้อยยื่นมือไปจับเสียงแผ่นเหล็กก็ดัง ขึ้น ซึ่งทำให้หนูน้อยกลัว ทำคู่กันเช่นนี้เพียงเจ็ดครั้งในระยะเวลาหนึ่งสัปดาห์ ปรากฏว่าตอนหลังหนูน้อยเห็นแต่เพียงหนูขาวก็แสดงความกลัวทันที

แผนผังการทดลอง

เสียงดัง   (UCS)   --------------   กลัว (UCR)

หนูขาว   (neutral)--------------  ไม่กลัว

          หนู   +  เสียงดัง --------------  กลัว  (CR)

                   

         หนูขาว    (CS)--------------   กลัว  (CR)

     จากการทดลอง วัตสัน สรุปเป็นทฤษฎีการเรียนรู้ได้ดังนี้ 

1)      พฤติกรรมเป็นสิ่งที่สามารถควบคุมให้เกิดขึ้นได้ โดยการควบคุมสิ่งเร้า ที่วาง 

เงื่อนไขให้สัมพันธ์กับสิ่งเร้าตามธรรมชาติและการเรียนรู้จะคงทนถาวร หากมีการให้สิ่งเร้าที่สัมพันธ์กันนั้นควบคู่กันไปอย่างสม่ำเสมอ

2)      เมื่อสามารถทำให้เกิดพฤติกรรมใดๆได้ก็สามารถลดพฤติกรรมนั้นให้หายไปได้

ทฤษฎีการเชื่อมโยง

ธอร์นไดค์ (Thorndike) การเรียนรู้คือ การที่ผู้เรียนสามารถสร้างความสัมพันธ์ เชื่อมโยง (Bond) ระหว่างสิ่งเร้า และการตอบสนอง และได้รับความพึงพอใจจะทำให้เกิดการเรียนรู้ขึ้น ธอร์นไดค์ได้ ทำการทดลองพบว่า การเรียนรู้ของอินทรีย์ ที่ด้อยความสามารถเกิดจากการลองผิดลองถูก ( Trial and Error ) ซึ่งต่อมา เขานิยมเรียกว่า การเรียนรู้แบบเชื่อมโยง การทดลองของธอร์นไดค์ ที่รู้จักกันดีที่สุด คือ การเอาแมวหิวใส่ในกรง ข้างนอก กรงมีอาหารทิ้งไว้ให้ แมวเห็น ในกรงมีเชือกซึ่งปลายข้างหนึ่งผูกกับบานประตูไว้ ส่วนปลายอีกข้างหนึ่ง เมื่อถูกดึงจะทำให้ประตูเปิด ธอร์นไดค์ ได้สังเกตเห็นว่า ในระยะแรก ๆ แมวจะวิ่งไปวิ่งมา ข่วนโน่นกัดนี่ เผอิญไปถูกเชือกทำให้ประตูเปิด แมวออกไปกินอาหารได้ เมื่อจับแมวใส่กรง ครั้งต่อไปแมวจะดึงเชือกได้เร็วขึ้น จนกระทั่งในที่สุดแมวสามารถดึงเชือก ได้ในทันที ธอร์นไดค์ได้สรุปว่า การลองผิดลองถูก จะนำไปสู่การเชื่อมโยงระหว่างสิ่งเร้าและการตอบสนอง และการเรียนรู้ 

มีการเชื่อมโยง (Connection)ระหว่างสิ่งเร้า (Stimuli) และการตอบสนอง( Responses ) การเรียนรู้แบบ ลองผิดลองถูก เกิดการเรียนรู้ขึ้น โดยมีหลักเกณฑ์ และลำดับขั้น ที่จะนำไปสู่การเรียนรู้แบบนี้ คือ

1. มีสถานการณ์ที่เป็นปัญหาเป็นสิ่งเร้าให้อินทรีย์แสดงการตอบสนองหรือแสดงพฤติกรรมออกมา
2. อินทรีย์จะแสดงอาการตอบสนองหลาย ๆ อย่าง เพื่อแก้ปัญหาที่เกิดขึ้น
3. ปฏิกิริยาตอบสนองที่ไม่ทำให้เกิดความพอใจจะถูกตัดทิ้งไป
4. เมื่อปฏิกิริยาตอบสนองที่ไม่ทำให้เกิดความพอใจถูกตัดทิ้งไป จนเหลือปฏิกิริยาที่ทำให้เกิดความพอใจ อินทรีย์จะถือเอา กิริยาตอบสนอง ที่ถูกต้องและจะแสดงตอบสนองต่อสิ่งเร้า ( Interaction ) นั้นมากระทบอีก

นอกจากนี้ ธอร์นไดค์ ได้ตั้งกฎแห่งการเรียนรู้ขึ้นอีก 3 กฎ คือ

1. กฎแห่งผล ( Law of Effect)

2. กฎแห่งการฝึก ( Law of Exercise)

3. กฎแห่งความพร้อม ( Law of Readiness)

ทฤษฎีการเรียนรู้ บรูเนอร์

1) การจัดโครงสร้างของความรู้ให้มีความสัมพันธ์ และสอดคล้องกับพัฒนาการทางสติปัญญาของเด็ก มีผลต่อการเรียนรู้ของเด็ก
2) การจัดหลักสูตรและการเรียนการสอนให้เหมาะสมกับระดับความพร้อมของผู้เรียน และสอดคล้องกับพัฒนาการทางสติปัญญาของผู้เรียนจะช่วยให้การเรียนรู้เกิดประสิทธิภาพ
3) การคิดแบบหยั่งรู้ (intuition) เป็นการคิดหาเหตุผลอย่างอิสระที่สามารถช่วยพัฒนาความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ได้
4) แรงจูงใจภายในเป็นปัจจัยสำคัญที่จะช่วยให้ผู้เรียนประสบผลสำเร็จในการเรียนรู้
5) ทฤษฎีพัฒนาการทางสติปัญญาของมนุษย์แบ่งได้เป็น 3 ขั้นใหญ่ ๆ คือ

1. ขั้นการเรียนรู้จากการกระทำ (Enactive Stage) คือ ขั้นของการเรียนรู้จากการใช้ประสาทสัมผัสรับรู้สิ่งต่าง ๆ การลงมือกระทำช่วยให้เด็กเกิดการเรียนรู้ดี การเรียนรู้เกิดจากการกระทำ
2. ขั้นการเรียนรู้จากความคิด (Iconic Stage) เป็นขั้นที่เด็กสามารถสร้างมโนภาพในใจได้ และสามารถเรียนรู้จากภาพแทนของจริงได้
3. ขั้นการเรียนรู้สัญลักษณ์และนามธรรม (Symbolic Stage) เป็นขั้นการเรียนรู้สิ่งที่ซับซ้อนและเป็นนามธรรมได้

6) การเรียนรู้เกิดขึ้นได้จากการที่คนเราสามารถสร้างความคิดรวบยอด หรือสามารถจัดประเภทของสิ่งต่าง ๆ ได้อย่างเหมาะสม
7)การเรียนรู้ที่ได้ผลดีที่สุด คือ การให้ผู้เรียนค้นพบการเรียนรู้ด้วยตนเอง(discoverylearning)

สรุป การพัฒนาเด็กต้องพัฒนาให้ครบทุกด้าน เน้นคือให้เด็กได้ทำเองลงมือปฏิบัติด้วยตนเองเด็กเกิดความรู้เกิดขึ้นและจำได้ดีมากจากการลงมีกระทำ และจะสามารถช่วยเหลือตนเองเองได้ เพื่อให้อยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข เเละการเรรียนารสอนต้องยึดหลักคือเด็กสำคัญที่สุด

คำศัพท์
การเรรียนรู้ด้วยตนเอง         =   Discoverrylearning
การลองผิกลองถูก      =  Trial and Error
การตอบสนอง         = Responses
การเชื่อมโยง          = Connection
แสดงออกจากการกระทำ   = Enactive mode